Χρήστος Εμμανουηλίδης Ογκολόγος γράφει για τον καρκίνο Μαστού
Aνοσοθεραπεία στην καταπολέμηση του καρκίνου του μαστού. .
Χρήστος Εμμανουηλίδης
Ογκολόγος-παθολόγος
(πρώην) Αν. Καθηγητής Παν. Καλιφόρνιας UCLA
Συνεργάτης Ιατρικού Διαβαλκανικού Κέντρου
https://oncologos-thessaloniki.gr/
Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος στον γυναικείο πληθυσμό. Στην Ελλάδα αναμένονται περίπου έξι με επτά χιλιάδες κρούσματα ετησίως. Ευτυχώς, η έγκαιρη διάγνωση με την προληπτική ετήσια μαστογραφία συντελεί στο να διαγιγνώσκονται οι περισσότεροι καρκίνοι σε αρχικά στάδια και έτσι να θεραπεύονται πλήρως. Περίπου όμως στο ένα τρίτο των γυναικών ο καρκίνος είτε είναι σε προχωρημένο στάδια την στιγμή της διάγνωσης είτε υποτροπιάζει σε άλλο σημείο του σώματος κάποια χρόνια μετά την μαστεκτομή. Στις περιπτώσεις αυτές, τον πρώτο λόγο έχει η συστηματική θεραπεία, με χάπια ή με ενδοφλέβιες εγχύσεις φαρμάκων.
Το περισσότερο αναπτυσσόμενο πεδίο στην θεραπευτική του καρκίνου, είναι την στιγμή αυτή η ανοσοθεραπεία. Η ιδέα ότι το καρκινικό κύτταρο είναι ένα αλλοιωμένο κύτταρο του οργανισμού και επομένως οφείλει η άμυνα του οργανισμού να το απορρίπτει είναι πολύ παλιά. Όμως μυστήριο παρέμενε ως πριν λίγα χρόνια η ικανότητα των καρκινικών κυττάρων να ανθίστανται στην επίθεση των λεμφοκυττάρων του οργανισμού.
Σύντομα έγινε κατανοητό ότι το ανοσοποιητικό σύστημα διαθέτει θετικούς και αρνητικούς ρυθμιστικούς μηχανισμούς που πρέπει να βρίσκονται σε ισορροπία. Οι JamesAllisonκαι ο TasukoHonjoέλαβαν το βραβείο Νόμπελ ιατρικής το 2018 γιατί ανακάλυψαν σημαντικούς τέτοιους παράγοντες που αναστέλλουν την λειτουργία των λεμφοκυττάρων. Ο σημαντικότερος παράγοντας είναι ο λεγόμενοςPD-L1 σε συνδυασμό με τονPD-1. Τα λεμφοκύτταρα φέρουν στην επιφάνειά τους τον PD-1. Aν στον υποδοχέα αυτό συνδεθεί ο παράγοντας PD-L1, το λεμφοκύτταρο ουσιαστικά παραλύει. Πολλοί καρκίνοι έχουν «μάθει» αυτό το κόλπο, παράγουν στην επιφάνειά τους το PD-L1 και έτσι όταν το εξειδικευμένο λεμφοκύτταρο πλησιάζει για να σκοτώσει τον καρκίνο, η σύνδεση του καρκινικού PD-L1 με τον υποδοχέα αναστολής PD-1 στο λεμφοκύτταρο, διακόπτει αυτήν την διεργασία. Το λεμφοκύτταρο παραμένει αδρανές δίπλα στο καρκινικό κύτταρο.
Η ανακάλυψη αυτού του μηχανισμού ανοσοανοχής οδήγησε γρήγορα σε παραγωγή χρήσιμων κλινικά φαρμάκων. Γενικά, στην ιατρική όταν θέλουμε να αδρανοποιήσουμε μια πρωτεΐνη – υποδοχέα που βρίσκεται στην μεμβράνη του κυττάρου εξωτερικά, συνήθως χρησιμοποιούμε την μέθοδο των μονοκλωνικών αντισωμάτων, δηλαδή ανοσοσφαιρινώνπου παράγονται στο εργαστήριο και έχουν μεγάλη ικανότητα να βρίσκουν τον υποδοχέα στόχο, να προσκολλώνται σε αυτόν και να τον αδρανοποιούν. Με αυτήν την λογική αναπτύχθηκαν θεραπευτικά αντισώματα κατά του PD-L1 ή του PD-L1, που έχουν εδώ και λίγα χρόνια εισαχθεί στην κλινική πράξη για την αντιμετώπιση διαφόρων ειδών καρκίνου. Ένα από αυτά, η ατεζολιζουμάμπη(Tecentriq™) έχει εγκριθεί για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού.
Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να υποδιαιρεθεί σε ήπιες και σε επιθετικές μορφές. Οι επιθετικές μορφές έχουν τόσο αποδιαφοροποιηθεί ώστε έχουν απολέσει τους υποδοχείς οιστρογόνων που έχουν τα φυσιολογικά κύτταρα του μαστού. Η κατηγορία αυτή λέγεται «τριπλά αρνητικός καρκίνος». Κλινικές μελέτες έχουν δείξει πως όταν προστίθεται ατεζολιζουμάμπη στην αρχική χημειοθεραπεία ασθενών με τέτοιου είδους καρκίνου που παράγει PD-L1, επιτυγχάνουμε σημαντικά μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Oι περισσότερες ασθενείς πετυχαίνουν σμίκρυνση της νόσου, ενώ η συνολική επιβίωση αυξάνεται για τουλάχιστον επτά μήνες, πράγμα που είναι ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Το γεγονός αυτό ώθησε τις ρυθμιστικές αρχές σε ΗΠΑ και Ευρώπη να θεωρήσουν το Tecentriqαναγκαίο στην πρώτη γραμμή θεραπείας για τριπλά αρνητικό καρκίνο, αρκεί να υπάρχει ο στόχος, το PD-L1, πράγμα που διαπιστώνεται εύκολα στο μικροσκόπιο. Αυτό το σημαντικό αντίσωμα αντιπροσωπεύει την πρώτη επιτυχημένη εφαρμογή της ανοσοθεραπείας στον καρκίνο του μαστού και δείχνει πόσο σημαντική μπορεί να είναι η ίδια η άμυνα του οργανισμού για την αντιμετώπιση ασθενειών.
