Τσερνόμπιλ 35 χρόνια μετά
Τσερνόμπιλ: 35 χρόνια μετά την τραγωδία
Σαν σήμερα πριν από 35 χρόνια, ο αντιδραστήρας 4 στον πυρηνικό σταθμό «Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν» της πόλης Τσερνόμπιλ στην Ουκρανία -που ανήκε τότε στη Σοβιετική Ένωση- εξερράγη, μετά από μία δοκιμή που προκάλεσε αλυσιδωτή πυρηνική αντίδραση. Η 26η Απριλίου έχει καθιερωθεί ως Διεθνής Ημέρα Μνήμης για την Καταστροφή στο Τσερνόμπιλ. Τα γεγονότα της ημέρας εκείνης αναβίωσαν πολλές φορές στη μεγάλη οθόνη, ερευνήθηκαν εξονυχιστικά από επιστήμονες και ιστορικούς και σφράγισαν τη μοίρα μίας ολόκληρης γενιάς στην πρώην ΕΣΣΔ. Ακόμα και σήμερα ο ακριβής αριθμός των νεκρών της τραγωδίας του Τσερνόμπιλ που κατά κάποιο τρόπο επιτάχυνε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, αποτελεί αντικείμενο αντιπαράθεσης.
Το ατύχημα συνέβη περίπου μιάμιση ώρα μετά τα μεσάνυχτα, όταν μετά από μια σειρά από αστοχίες και λάθη διαδοχικές εκρήξεις τίναξαν στον αέρα το τσιμεντένιο κάλυμμα του αντιδραστήρα.
Επί δέκα ημέρες, τα φλεγόμενα πυρηνικά καύσιμα απελευθέρωναν στην ατμόσφαιρα εκατομμύρια ραδιενεργά στοιχεία, σε ποσότητα που αντιστοιχεί σε 200 πυρηνικές βόμβες σαν αυτή της Χιροσίμας και του Ναγκασάκι.
Η ραδιενεργή σκόνη «ταξίδεψε» στην Ευρώπη και μεταφέρθηκε σε ζώα και φυτά. Μέσα σε λίγους μήνες τόνοι λαχανικών, έπρεπε να καταστραφούν σε χώρες όπως η Ολλανδία και η Γερμανία, οι αγελάδες σε ολόκληρη την Ευρώπη κλείστηκαν σε στάβλους, ενώ το φρέσκο γάλα αποκλείστηκε από την κατανάλωση, με τον κόσμο να τρέχει πανικόβλητος στα σούπερ μάρκετ και να αδειάζει τα ράφια με το εβαπορέ.
Οι πολιτικές προεκτάσεις της τραγωδίας
Το κομμουνιστικό καθεστώς επιδείνωσε ακόμη περισσότερο την καταστροφή, επειδή απέκρυψε αρχικά τις συνέπειες του πυρηνικού δυστυχήματος, παρά το γεγονός οτι στην εξουσία βρισκόταν ο «αναμορφωτής» Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.
Ο κόσμος έμαθε τι συνέβη μόνο μετά την ανίχνευση αυξημένης ακτινοβολίας… στη Σουηδία. Και δεκαετίες αργότερα ο ίδιος ο Γκορμπατσόφ, ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης θα παραδεχόταν οτι το συγκεκριμένο πυρηνικό δυστύχημα ήταν η αιτία για την αρχή του τέλους της ΕΣΣΔ...
Μέχρι σήμερα ο πλήρης απολογισμός της μεγαλύτερης πυρηνικής καταστροφής στην ιστορία, παραμένει αδιευκρίνιστος, ενώ το δυστύχημα εγκαινίασε τεράστιες συζητήσεις για την ασφάλεια της πυρηνικής ενέργειας.
Το 2011 ο πλανήτης έζησε έναν ανάλογο εφιάλτη, αυτή τη φορά στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας που εξακολουθεί να μετράει πληγές μετά τον καταστροφικό σεισμό , το επακόλουθο τσουνάμι και το ατύχημα στον ομώνυμο πυρηνικό σταθμό.
Οι συνέπειες του δυστυχήματος
Η ανίχνευση των μακροχρόνιων επιπτώσεων του Τσερνόμπιλ συνεχίζεται, με τους επιστήμονες να διαφωνούν πολλές φορές μεταξύ τους για τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία αλλά και για τον αριθμό των νεκρών.
Τριάντα εργάτες του πυρηνικού εργοστασίου καθώς και πυροσβέστες πέθαναν σχεδόν άμεσα. Χιλιάδες περισσότεροι υπέκυψαν σε ασθένειες που σχετίζονται με την ακτινοβολία, όπως ο καρκίνος, αν και ο συνολικός αριθμός των θανάτων παραμένει αντικείμενο συζήτησης.
Η αποκλεισμένη ζώνη γύρω από το Τσερνόμπιλ θα παραμείνει ακατοίκητη για αρκετές δεκαετίες ακόμα, περίπου 5 εκατομμύρια άνθρωποι ωστόσο εξακολουθούν σήμερα να ζουν σε περιοχές που είναι επισήμως χαρακτηρισμένες ως μολυσμένες.
Πολλοί άνθρωποι εμφάνισαν χρόνια μετάσοβαρά προβλήματα υγείας, όπως διάφορες μορφές καρκίνου, καρδιακά νοσήματα, αγγειακές παθήσεις, ασθένειες του κυκλοφορικού, ενώ στη ζώνη της καταστροφής καταγράφηκαν αποβολές, γενετικές ανωμαλίες κλπ.
Πρόσφατη έρευνα πάντως διαπίστωσε οτι δεν υπήρξε καμία «πρόσθετη βλάβη στο DNA» των παιδιών που γεννήθηκαν από γονείς που είχαν εκτεθεί στην ακτινοβολία του Τσερνόμπιλ.
Ειναι η πρώτη έρευνα που διενεργείται με στόχο να μελετηθούν τα γονίδια των παιδιών που ήρθαν στον κόσμο απο τους λεγόμενους «καθαριστές-καμικάζι».
Είναι οι 600.000 και πλέον Σοβιετικοί -άνδρες και γυναίκες- που μεταφέρθηκαν στην περιοχή μετά το δυστύχημα, για να καθαρίσουν ώστε να μείνει ασφαλής ο υπόλοιπος κόσμος. Χωρίς προστατευτικό ρουχισμό, χωρίς τα απαραίτητα μέτρα ασφάλειας και εκτεθειμένοι συνεχώς στα υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας.
Ζώνη Αποκλεισμού του Τσερνόμπιλ: Ο τουριστικός προορισμός
Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι το Τσερνόμπιλ σήμερα είναι επισκέψιμο στο μεγαλύτερο κομμάτι του, θεωρείται μάλιστα ένας από τους πλέον δημοφιλείς προορισμούς «εναλλακτικού τουρισμού».
Γραφεία ταξιδίων οργανώνουν εδώ και χρόνια ταξίδια και αποδράσεις γύρω από το «σημείο μηδέν» της Ουκρανίας. Με αφορμή την 35η επέτειο μάλιστα οι Ουκρανικές Αερογραμμές Ukrainian International Airlines (UIA) διοργανώνουν μία πανοραμική πτήση πάνω από το σημείο της καταστροφής.
Στην τιμή των 106 δολαρίων, οι συμμετέχοντες που έχουν κάνει κράτηση μπορούν να πετάξουν με ένα επιβατικό αεροσκάφος τύπου Embraer 195 από το αεροδρόμιο του Κιέβου μέχρι την απαγορευμένη ζώνη. Σύμφωνα με την περιγραφή του προγράμματος της UIA, oι «τουρίστες» θα έχουν την ευκαιρία να τραβήξουν «φωτογραφία στο πιλοτήριο και να βγάλουν…selfie με τον πιλότο».
Κατά τη διάρκεια της πτήσης, οι διοργανωτές λένε ότι το αεροσκάφος θα παραμείνει πάνω από το ελάχιστο επιτρεπόμενο ύψος 900 μέτρων πάνω από το Τσερνόμπιλ, πλησιάζοντας όσο το δυνατόν πιο κοντά στον πυρηνικό σταθμό χωρίς να διακυβεύεται η ασφάλεια των επιβατών.
Ο...σκοτεινός τουρισμός και η πανδημία
Και ενώ μοιάζει περίεργο, οπως γράφει το CNN στο σχετικό αφιέρωμα να απομακρυνθεί κανείς από μια μεγάλη καταστροφή που είναι σε εξέλιξη, για να μελετήσει μια άλλη που συνέβη τρεις δεκαετίες νωρίτερα, οι διοργανωτές λένε ότι το ταξίδι δεν θα είχε συμβεί χωρίς τον…κορονοϊό.«Για να είμαι ειλικρινής, αυτή η περιοδεία κατέστη δυνατή μόνο λόγω της πανδημίας», λέει ο Μποχνταν Σκότνικοφ, επικεφαλής του προγράμματος UIA.
Ολες οι προφυλάξεις ασφαλείας κατά της Covid-19 θα ισχύουν κατά τη διάρκεια της πτήσης, ενώ οι επιβάτες και το πλήρωμα θα τηρούν αυστηρά τα μέτρα προστασίας τόσο στο αεροδρόμιο όσο και στο αεροπλάνο. Η περιοχή είχε ακόμη περισσότερους επισκέπτες, μετά και από την επιτυχημένη μίνι τηλεοπτική σειρά Chernobyl του HBO που απέκτησε εκατομμύρια πιστούς.
Η Ουκρανία προωθεί τον τουρισμό στην περιοχή και επιχειρεί να εντάξει το Τσερνόμπιλ ζητήσει να συμπεριληφθεί στα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco.
«Η σημασία της ζώνης του Τσερνόμπιλ βρίσκεται πέραν των συνόρων της Ουκρανίας. Δεν πρόκειται μόνο για ζήτημα μνήμης, αλλά είναι και θέμα ιστορίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων» λένε οι αρχές της χώρας.
